Η διατροφή του FODMAP για την αγχώδης σπαστική κολίτιδα ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ΕΕ (μειωμένη FODMAP διατροφή)

katemang Freepick

Είναι μια διατροφή που μειώνει την πρόσληψη υδατανθράκων, σακχάρων που απορροφώνται δύσκολα είται αργά από το λεπτό έντερο. Αυτό οδηγεί στην επιμήκυνση του χρόνου παραμονής τους στο λεπτό έντερο. Συνεπώς, εάν υπάρχουν ανεπιθύμητα βακτήρια σε αυτήν την περιοχή του εντέρου, είτε λόγω υψηλής συγκέντρωσής τους είτε για άλλους λόγους, μπορεί να έχουμε ζυμώσεις, παρόμοιες με αυτές που συμβαίνουν κατά την παρασκευή μπύρας (αλκοολική ζύμωση). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αερίων και την εμφάνιση ορισμένων κλασικών συμπτωμάτων του ευερεθισμένου εντέρου.
Πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε διατροφή, συνιστάται να συμβουλευτείτε έναν διατροφολόγο και/ή έναν ιατρό. Η εφαρμογή αυτής της διατροφής μπορεί να επιφέρει πολλούς περιορισμούς στα τρόφιμα που καταναλώνετε, με αποτέλεσμα την πιθανή έλλειψη διατροφικών στοιχείων στη διατροφή σας.

FODMAP επεξήγηση

F = Fermentation (ζύμωση)

O = Ολιγοσακχαρίτες (Φρουκτάνες, γαλακτάνες, φρουκτοολιγοσακχαρίτες, γαλακτοολιγοσακχαρίτες)

D = Δισακχαρίτες (Λακτόζη)

M = Μονοσακχαρίτες (Φρουκτώζη)

A = and και

P = Πολυόλες (Σορβιτόλη, Μαννιτόλη, Ξυλιτόλη , Μαλτιτόλη)

Η εφαρμογή της διατροφής με μειωμένα FODMAP είχε ως αποτέλεσμα την βελτίωση των συμπτωμάτων της αγχώδης κολίτιδας σε 50-80% των ασθενών που την ακολούθησαν. [1]

Πριν την εφαρμογή της μειωμένης FODMAP διατροφής καλό θα ήταν να έχει προηγηθεί η συμπλήρωση ενός διατροφολογικού ημερολογίου ώστε να αξιολογήσετε πώς αντιδρά ο οργανισμός σας σε διάφορα τρόφιμα και συστατικά της διατροφής. ώστε να αξιολογήσετε πώς αντιδρά ο οργανισμός σας σε διάφορα τρόφιμα και συστατικά της διατροφής που ακολουθήθηκε. 

Ένα παράδειγμα τέτοιου μπορεί να είναι το παρακάτω ημερολόγιο πριν την διατροφή FODMAP.

Abdominal pain photo created by katemangostar – www.freepik.com” href=”http://Abdominal pain photo created by katemangostar – www.freepik.com“>by Freepick

Ημερολόγιο Διατροφής-Συμπτωμάτων 

Ημέρα  ___ από 

Ώρα	Γεύμα (όλα τα συστατικά)	Συμπτώματα	Κατάσταση κατά την πρόσληψη	Επίπεδο στρες
		◦ Κοιλιακός πόνος ◦ Μετεωρισμός ◦ Ναυτία ◦ Φούσκωμα ◦ Διάρροια ◦ Δυσκοιλιότητα ◦ Άλλο:	○ Σε ηρεμία/χαλαρά ○ Άγχος ○ Εν κινήσει	○ Εξαιρετικά αγχωμένοι ○ Πολύ αγχωμένος ○ Με μέτρια πίεση ○ Ελαφρώς στρεσαρισμένος ○ Χαλαρά
		◦ Κοιλιακός πόνος ◦ Μετεωρισμός ◦ Ναυτία ◦ Φούσκωμα ◦ Διάρροια ◦ Δυσκοιλιότητα ◦ Άλλο:	○ Σε ηρεμία/χαλαρά ○ Άγχος ○ Εν κινήσει	○ Εξαιρετικά αγχωμένοι ○ Πολύ αγχωμένος ○ Με μέτρια πίεση ○ Ελαφρώς στρεσαρισμένος ○ Χαλαρά
		◦ Κοιλιακός πόνος ◦ Μετεωρισμός ◦ Ναυτία ◦ Φούσκωμα ◦ Διάρροια ◦ Δυσκοιλιότητα ◦ Άλλο:	○ Σε ηρεμία/χαλαρά ○ Άγχος ○ Εν κινήσει	○ Εξαιρετικά αγχωμένοι ○ Πολύ αγχωμένος ○ Με μέτρια πίεση ○ Ελαφρώς στρεσαρισμένος ○ Χαλαρά
		◦ Κοιλιακός πόνος ◦ Μετεωρισμός ◦ Ναυτία ◦ Φούσκωμα ◦ Διάρροια ◦ Δυσκοιλιότητα ◦ Άλλο:	○ Σε ηρεμία/χαλαρά ○ Άγχος ○ Εν κινήσει	○ Εξαιρετικά αγχωμένοι ○ Πολύ αγχωμένος ○ Με μέτρια πίεση ○ Ελαφρώς στρεσαρισμένος ○ Χαλαρά
		◦ Κοιλιακός πόνος ◦ Μετεωρισμός ◦ Ναυτία ◦ Φούσκωμα ◦ Διάρροια ◦ Δυσκοιλιότητα ◦ Άλλο:	○ Σε ηρεμία/χαλαρά ○ Άγχος ○ Εν κινήσει	○ Εξαιρετικά αγχωμένοι ○ Πολύ αγχωμένος ○ Με μέτρια πίεση ○ Ελαφρώς στρεσαρισμένος ○ Χαλαρά

Υπάρχουν τρεις φάσεις εφαρμογής της διατροφής FODMAP.

1η Φάση

Η πρώτη φάση διαρκεί το πολύ 6 εβδομάδες, όπου οι ασθενείς πρέπει να εφαρμόσουν μία αυστηρή διατροφή καταναλώνοντας τρόφιμα με χαμηλα FODMAP. 

Καλό θα ήταν να αποφεύγονται τρόφιμα με πολλά πρόσθετα (π.χ. επεξεργασμένα με τα γνωστά μας Ε στην ετικέτα ), ακόμη να αποφεύγονται το βράδυ φρούτα και λαχανικά. 

2η Φάση

Στην δεύτερη φάση που διαρκεί 3-4 εβδομάδες αφού είχε αποτέλεσμα η 1η φάση, γίνεται προσδιορισμός της ανοχής/ανεκτικότητας (χωρίς συμπτώματα πρόσληψη τροφίμων) τροφίμων μίας απο τις κατηγορίες που περιέχουν υψηλά ποσοστά FODMAP.

Κάθε τρόφιμο που προσθέτουμε στην διατροφή μας το προσλαμβάνουμε για 3-4 ημέρες αυξάνοντας την ποσότητα πρόσληψης του. Εάν υπάρξει κάποιο σύμπτωμα δοκιμάζουμε την μισή ποσότητα της προσληφθείσας ποσότητας. Εάν υπάρχουν συμπτώματα και σε μικρές ποσότητες απο το τρόφιμο που καταναλώσαμε της συγκεκριμένης κατηγορίας με υψηλή συγκέντρωση FODMAP την απορρίπτουμε απο την διατροφή μας την περίοδο αυτή. Κατά την αλλαγή από την μία κατηγορία στην άλλη καλό θα ήταν να υπάρχουν 2-3 μέρες όπου προσλαμβάνουμε τρόφιμα με μικρή περιεκτικότητα σε FODMAP. 

Σκοπός της φάσης αυτής είναι ο προσδιορισμός κατηγοριών τροφίμων, τροφίμων και ποσοτήτων των τροφίμων που να προκαλούν συμπτώματα και να μπορούν να καταναλωθούν.

Τι θα μπορούσε να βοηθήσει !!!

-Το μινθέλαιο δηλαδή τα αιθέρια έλαια απο μέντα στην έρευνα του ο Masclee και  οι συνεργάτες του απέδειξαν ότι έχει θετική επίδραση η λήψη του μινθέλαιο σε 41-46% ατομα θα πρέπει να αναφερθεί ότι θετική επίδραση υπήρξε και στο 34 % τον ατόμων που ήταν στην ομάδα του Placebo.[2]

-Τρώτε τρόφιμα όσο γίνεται λιγότερα βιομηχανικά επεξεργασμένα τρόφιμα (φυσικά) αποφεύγοντας τρόφιμα με τεχνητά πρόσθετα.

-Καλύτερα να τρώμε το βράδυ μαγειρευτά γεύματα, να αποφεύγουμε ωμά όπως το λάχανο και ωμά φρούτα που μπορεί προκαλέσει φούσκωμα το βράδυ.

–Μασάτε καλά όταν τρώτε, γιατί η υγιής πέψη ξεκινά από το στόμα.

-Η άσκηση μπορεί να βοηθήσει

-Εάν μπορείτε, αποφύγετε το άγχος και το θυμό. Προσπαθήστε να χαλαρώνετε με ασκήσεις χαλάρωσης και διαλογισμό.

-Να πίνετε αρκετά υγρά νερό και τσάι.

Τρόφιμα που συνίστανται και τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται

Κατηγορίες	Συνιστάται	Δεν συνιστάται
Ψωμί, δημητριακά και συνοδευτικά όπως ζυμαρικά, πατάτες, ρύζι	Ψωμί θρυμματισμένο (κυρίως απο ρυζάλευρο είτε καλαμποκάλευρο) κατά προτίμηση. Προϊόντα δημητρικών απο βρώμη, φαγόπυρο, κεχρί, κινόα, ψύλλιο. Πατάτες, πολέντα, ρύζι, ζυμαρικά ρυζιού ή φαγόπυρου	“Κανονικό” ψωμί, φρέσκο ψωμί, προϊόντα ολικής αλέσεως, αρτοσκευάσματα και προϊόντα δημητριακών απο κριθάρι, σίκαλη ή σιτάρι. Μούσλι απο το σιτάρι, Δημητριακά με φρούτα. Ζυμαρικά σκληρού σίτου, κουσκούς, πλιγούρι, τηγανητά όπως πατάτες και κροκέτες.
Γλυκαντικές ουσίες	Ανάλογα την ανοχή κάθε ατόμου με μέτρο: Σιρόπι σφενδάμου, μαύρη ζάχαρη, γλυκόζη (δεξτρόζη), μελάσα, σιρόπι ρυζιού, στέβια, σιρόπι ζάχαρης, ασπαρτάμη και άλλες τεχνητές γλυκαντικές ενώσεις	Σιρόπι αγαύης, συμπύκνωμα χυμού φρούτων, φρουκτόζη, σιρόπι γλυκόζης-φρουκτόζης, μέλι, σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, ισογλυκόζη, σιρόπι ιμβερτοποιημένης ζάχαρης, σιρόπι καλαμποκιού, τεχνητές γλυκαντικές ενώσεις όπως σορβιτόλη κ.α.
Αλείμματα, σνακ	Μαρμελάδα ή σορμπέ από κατάλληλα φρούτα. Αλείμματα από κατάλληλους ξηρούς καρπούς / σπόρους /λαχανικά. Ποπ κορν, γκοφρέτες ρυζιού / καλαμποκιού και κράκερ, μαύρη σοκολάτα (> 70%)	Παγωτό, σοκολατούχο γάλα. Προσοχή στα γλυκά (απο ακατάλληλα δημητριακά και γλυκαντικά), άλλα είδη ζαχαροπλαστικής και πατατάκια
Φρούτα	Ανανάς, μπανάνα, κλημεντίνη, φράουλες, πεπόνι galia, βατόμουρα, σμέουρα, ακτινίδιο, μανταρίνι, ραβέντι, Με μέτρο ανάλογα με την ανεκτικότητα του καθενός: γκρέιπφρουτ, λάιμ, πορτοκάλι, λεμόνι, παπάγια	Μήλο, βερίκοκο, αχλάδι, βατόμουρο, σταφίδα, κεράσι, λίτσι, μάνγκο, νεκταρίνι, ροδάκινο, δαμάσκηνο, καρπούζι, δαμάσκηνο. Κονσέρβες φρούτων με ζάχαρη, πουρές φρούτων. Αποξηραμένα φρούτα
Λαχανικά	Φύτρα μηδικής, μελιτζάνα, κινέζικο λάχανο, μάραθο, πράσινα φασόλια, αγγούρι, τζίντζερ, κολοράμπι (γουλί), κολοκύθα, καρότα, μπάμιες, παστινάκι, ραπανάκι, μαρούλι, σπανάκι, ρουταμπάγας (γουλί), φύτρα (μηδική, σόγια), ντομάτες, κολοκυθάκια, μαϊντανός, πράσο. Με μέτρο ανάλογα με την ανεκτηκότητα: μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, ελιές	Αγκινάρες, λευκά φασόλια, κιχώριο, αρακάς, φρέσκα κρεμμυδάκια, ρεβίθια, σκόρδο, πολλά είδη λάχανων (κουνουπίδι, λάχανο, κόκκινο λάχανο, μυτερό λάχανο, λευκό λάχανο, λάχανο σαβαγιάρ), Φακές, καλαμπόκι, πιπεριές, μανιτάρια, πράσα, παντζάρια, σόγια, σπαράγγια, κρεμμύδια
Ξηροί καρποί και σπόροι το πολύ 1 μικρή χούφτα την ημέρα	Σύμφωνα με την ανεκτικότητα του καθενός: φουντούκια, αμύγδαλα, καρύδια, σπόροι κολοκύθας, ηλιόσποροι, σουσάμι	Κάσιους, φιστίκια Αιγίνης, φιστίκια μακαντάμια, αλατισμένοι καρποί
Λίπη και έλαια	Με μέτρο ανάλογα με την ανεκτικότητα του καθενός: ελαιόλαδο, κραμβέλαιο, λινέλαιο) και άλλα φυτικά έλαια, βούτυρο, λαρδί, έλαιο απο σκόρδο (ως αντικατάστατο για τα κρεμμύδια και το σκόρδο)
Ποτά	Νερό, ζεστά ροφήματα χωρίς ζάχαρη, όπως τσάι μέντας άλλα αφεψήματα από βότανα (εκτός από τα δίπλα βλέπε δεξιά), μαύρο τσάι και τσάι chai. Κακάο χωρίς ζάχαρη με γάλα χωρίς λακτόζη ή με νερό. Με μέτρο: μαύρος καφές	Πολύ κρύα ή πολύ ζεστά ροφήματα. ανθρακούχο νερό. Τσάι από φρούτα, τσάι χαμομηλιού, τσάι με μάραθο, καφές βύνης, υποκατάστατο καφέ με ρίζα κιχωρίου. Χυμός φρούτων, αναψυκτικά, αλκοόλ.
Ψάρια και θαλασσινά	Όλα τα είδη ψαριών, θαλασσινά	Ψάρι με μαγιονέζα ή κρέμα γάλακτος, ψάρι πανέ ή τηγανητό
Κρέας και λουκάνικα	Άπαχο κρέας, γαλοπούλα, αρνί, μοσχάρι, χοιρινό	Λουκάνικο με κρεμμύδια ή σκόρδο, κρέας υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, λουκάνικα με πολλά λιπαρά, κρέας πανέ και τηγανητό
Delicatessen και έτοιμα προϊόντα	Ξίδι, Σάλτσα Ψαριού, ήπια Μουστάρδα, Σάλτσα Σόγιας, Τοφού, Τέμπε	Κέτσαπ, καρύκευματα με σκόνη σκόρδου και κρεμμυδιού. καυτερά μπαχαρικά όπως τσίλι, κάρυ, πιπέρι καγιέν, πάπρικα Προσοχή με τα έτοιμα τσάτνεϊ, τις έτοιμες σάλτσες, τις έτοιμες σούπες και τα dressings με πολλά λιπαρά
Αυγά, Γαλακτοκομικά Προϊόντα, Τυρί	Αυγά, Γάλα σόγιας, γάλα βρώμης, γάλα αμυγδάλου, γάλα από ρύζι, γάλα καρύδας, Γάλα και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά και χωρίς ζάχαρη και χωρίς λακτόζη	Σκληρά βραστά αυγά .Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα πλούσια σε λακτόζη, ρυζόγαλο με ζάχαρη

Τρόφιμα και αρχικές ποσότητες κατά την 2η φάση

Κατά την 2η φάση διάρκειας 3-4 εβδομάδες, γίνεται προσδιορισμός της ανεκτικότητας κάποιων κατηγοριών και ποσοτήτων τροφίμων. Με ποιά κατηγορία θα ξεκινήσουν οι δοκιμές δεν παίζει ρόλο, αλλά θα πρέπει να προέρχονται τρόφιμα απο αυτήν την κατηγορία.

Οι κατηγορίες αυτές είναι 1. Φρουκτόζη, 2. Λακτόζη, 3. Πολυόλες, 4. Φρουκτάνες 5. Ολιγοσακχαρίτες. 

Κατηγορίες FODMAP	Τρόφιμα και ποσότητες
1.Πολυόλες α. Σορβιτόλη	2 αποξηραμένα αποξηραμένα βερίκοκα, 1 μικρό βερίκοκο, ⅓ έως ½ αβοκάντο, 2 τσίχλες χωρίς ζάχαρη με σορβιτόλη
β) Μαννιτόλη	40 γρ μανιτάρια, 30 γραμμάρια κουνουπίδι
2. Λακτόζη	125 ml γάλακτος, 125 γρ φυσικό γιαούρτι
3. Φρουκτόζη	½ μάνγκο, 1 κουταλάκι του γλυκού μέλι
φρουκτόζη + σορβιτόλη	½ μήλο, ½ ροδάκινο
4. Φρουκτάνες	α) Σιτάρι: 1 φέτα σταρένιο ψωμί β) Σκόρδο ¼ έως ½ σκελίδα γ) Κρεμμύδι ¼ μέτριο (τα κρεμμύδια πρέπει να δοκιμαστεί τελευταίο καθώς περιέχουν υψηλήπεριεκτικότητα σε φρουκτάνη)
5. Γαλακτοολιγοσακχαρίτες	50 γρ φακές ή φασόλια, ρεβίθια,Φασόλια (κονσέρβα, στραγγισμένα), 10 φιστίκια Αιγίνης

Ημερολόγιο Διατροφής για την 2η φάση όπου προσπαθούμε να προσδιορίσουμε την ανεκτικότητα σε κάποια τρόφιμα

Ημέρα	Ποσότητα	Ημερομηνία/Ώρα
	Αρχική ποσότητα:	Ημερομηνία:	Τρόπος παρασκευής: ○Αμαγείρευτο ○ Μαγειρεμένο ○ Με άλλο φαγητό ○ Άλλος τρόπος
		Ώρα	Συμπτώματα ○ Κοιλιακός πόνος ○ Μετεωρισμός ○ Ναυτία ○ αίσθημα πληρότητας ○ Διάρροια ○ δυσκοιλιότητα ○ Διάφορα:
			Κατάσταση κατά την πρόσληψη ○ Σε ηρεμία/χαλαρά○ Άγχος ○ Εν κινήσει
			Επίπεδο άγχους/στρες  ○ Εξαιρετικά αγχωμένοι ○ Πολύ αγχωμένος ○ Με μέτρια πίεση ○ Ελαφρώς στρεσαρισμένος ○ Χαλαρά
			Πώς νιώθω αυτή την στιγμή ○  Πολύ καλά ○  Καλά ○  Μέτρια ○  Κακά ○  Πολύ κακά

Σχόλια / Συμπεράσματα για την κατηγορία τροφίμων:

……………………………………………………………

……………………………………………………………

…………………………………………………………… .

3η φάση

Η 3η φάση όπου θα πρέπει να δημιουργηθεί μία ισορροπία μεταξύ μιας ισορροπημένης διατροφής και των δυσάρεστων συμπτωμάτων. 

Στην 3η φάση θα πρέπει:

• Να αυξάνουμε την ποσότητα και την συχνότητα κατανάλωσης των νέων προστιθέμενων τροφίμων στην διατροφή μας
• Να συνυπολογιστεί η συνέργεια κάποιων απο τις παραπάνω κατηγορίες
• Να διατηρούμε 2-3 ώρες μεταξύ την πρόσληψη φρούτων

Οι συμβουλές που παρουσιάζονται σε αυτό το άρθρο αντιπροσωπεύουν κατευθύνσεις για εν γένει ενημερωτικούς σκοπούς και δεν πρέπει, υπό καμία συνθήκη, να αντικαταστήσουν την επαγγελματική γνώμη του ιατρού η διαιτολόγου σας. Πριν από την έναρξη ή τη χρήση οποιασδήποτε διατροφικής συνταγής, θεραπείας, συμπληρώματος διατροφής ή βοτάνου, συνιστάται να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας. 

[1]Staudacher HM, Whelan K. The low FODMAP diet: recent advances in understanding its mechanisms and efficacy in IBS. Gut. 2017;66(8):1517-27. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28592442?dopt=Abstract

[2] Efficacy and Safety of Peppermint Oil in a Randomized, Double-Blind Trial of Patients With Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterology 2020; 158:123-136, https://doi.org/10.1053/j.gastro.2019.08.026.